رشد روز افزون جمعیت جهان و نیاز به مواد غذایی  بخصوص مواد پروتئینی در تغدیه انسان و كمبود مواد مورد نیاز در روند تولید مواد غذایی توجه عموم را بسمت راهكارهایی كه بتوان از امكانات موجود در جهت تأمین نیازهای غذایی جامعه حد اكثر استفاده را برد جلب كرده است.

در این میان استفاده از محصولات فرعی حاصل از صنایع مختلف جایگاه ویژه ای دارد. از جمله این محصولات فرعی تفاله از جمله این محصولات فرعی تفاله حاصل از نیشكر پس از استخراج شكر آن می باشد كه باگاس نام دارد. باگاس مصارف زیادی از جمله استفاده در صنعت تولید تخته نیمه فشرده (MDC )*، نئوپان، كاغذ، الكل سازی، تولید اسید سیتریك و غیره دارد . علاوه بر این به دنبال مطرح شدن بحث پروتئینهای تك یاخته ای  (scp )** و قابلیت جایگزین شدن آن به عنوان یكی از تركیباتی كه میتوان از طریق تأثیر باكتری سلولوموناس***  بر روی آن پروئتین (38/3 درصد ) تولید كرد صورت گرفته است. به علاوه مشخص گردیده كه خاصیت سلولولتیكی این باكتری قابلیت هضم باگاس را به ( 13/43 درصد ) می رساند.

در راستای استفاده از بقایای حاصل از تصفیه نیشكر به عنوان موارد ارزان قیمت در تغذیه دام شركت تهیه و تولید خوراك دام كارون متعلق به بانك كشاورزی با استفاده از تركیب باگاس و ملاس و اوره اقدام به تولید محصولی به نام خوراك دام كارون كرده است كه كاربرد آن در تغذیۀ نشخوار كنندگان بخصوص گاو و گوسفند پرواری و و گاو شیری می باشد.

 Medium Densitive Fiber

 Single Cell Protein

Cellulomonas

 

 باگاس

باگاس یكی از تولیدات جانبی نیشكر است كه حدوداً 30-20 درصد وزن آن را تشكیل می دهد. این محصول باقیماندۀ فیبری به جای مانده پس از عصاره گیری از شكر است كه به صورت قطعات ریز تراشۀ چوب و به رنگ زرد كاهی می باشد . این ماده دارای فیبر بالا و نیتروژن و قابلیت هضم پایین است كه میزان عناصر تشكیل دهنده آن با توجه گونه های مختلف نیشكر و بر حسب رشد سنی نیشكر، نحوه ی برداشت آن و بالاخره میزان بازیابی و راندمان عصاره گیری در آسیابها به مقدار كمی متفاوت است .

تولید متوسط  نیشكر در هر هكتار حدود یكصد تن می باشد و بر اساس تجربیات به دست آمده در خوزستان پس از استحصال شربت از نیشكر حدود 32 تن باگاس با رطوبت حدود 50 درصد از هر هكتار به دست می آید .

فیبر باگاس دارای تركیبی غیر محلول  در آب بوده  و بیشتر از سلولز، پنتوان و لیگنین تشكیل شده است . مهمترین انواع فیبر موجود در باگاس به شرح زیر است :

1-     سلولهای استوانه ای سخت كه دارای دیوارهای محكم خارجی و بافت آوندی می باشد.این سلولها ( فیبر حقیقی) نامیده می شوند.

2-     سلولهایی با شكل نامنظم و دیواره های نازك و لطیف كه معمولاً در قسمتهای میانی ساقۀ نیشكر قرار دارند و به نام پیت معروفند.

فیبر حقیقی و پیت تقریباً دارای تركیبات شیمیایی مشابهی می باشند ولی ساختمان آنها بسیار متفاوت است . در فیبر نوری حقیقی نسبت طول به قطر بسیار بالا بوده و به حدود 70 درصد می رسد و دارای قابلیت ارتجاع و كشش قابل توجهی در حالت خشك ویا مرطوب می باشد. این سلولها پیت نامنظم است و نسبت طول قطعات به قطر آنها حدود 5 می باشد . این سلولها جاذب الرطوبه بوده و به هم متصل نمی گردند. جذب بالای رطوبت توسط پیت سبب محدود شدن موارداستفادۀ آن گردیده و عمدتاً به عنوان حمل كننده ملاس در تولید خوراك دام به كار می رود .

جدول زیر آنالیز باگاس را بر اساس سه مرجع نشان می دهد.

 

واحد

NRC*

FNC**

آزمایشگاه ایران

ماده خشك

%

91

92

93

پروتئین خام

%

5/1

6/1

4/1

چربی

%

4/0

7/0

5/0

فیبرخام

%

49

44

37

 

%

61

-

-

 

%

-

-

-

 

%

44

44

44

هیدرات كربن

%

-

46

47

انرژی كل

Mcal/kg

-

-

 

انرژی قابل هضم

Mcal/kg

94/1

92/1

987/1

انرژی متابولیسمی

Mcal/kg

51/1

58/1

-

انرژی خالص نگهداری

Mcal/kg

75/0

94/0

-

انرزی خالص رشد

Mcal/kg

22/0

15/0

-

انرژی خالص تولید شیر

Mcal/kg

96/0

96/0

-

كلسیم

%

9/0

-

95/0

فسفر

%

29/0

-

20/0

منیزیم

%

10/0

-

10/0

پتاسیم

%

50/0

-

-

سدیم

%

20/0

-

-

سولفور

%

10/0

-

-